Bosnia-i-hercegowina – Kultura i religia

    Bośnia i Hercegowina z racji tego, że jest krajem multikulturowym, w którym zamieszkują różne narodowości, jest również zróżnicowana pod względem religijnym. 40% społeczeństwa stanowią muzułmanie, 31% prawosławni, 15% katolicy, 4% protestanci i 10% wyznawcy innych konfesji. Państwo stanowi swoistą mozaikę kulturową (otomańska, słowiańska, katolicka i prawosławna) i łączy cywilizacje Wschodu i Zachodu. Przejawia się to m.in. w różnorodności budowli sakralnych co zostało zaprezentowane w rozdziale dotyczącym zabytków. Oprócz pozytywnego aspektu mieszanki religijnej, zjawisko to niosło też szereg pejoratywnych skutków, co można było doskonale obserwować w czasie wojny w latach 90-tych, której jedną z przyczyn był konflikt między społecznościami na tle religijnym. Zaobserwować można także silne korelacje pomiędzy narodowością a wyznaniem. 88% Chorwatów jest katolikami, 90% Bośniaków muzułmanami i 93% Serbów należy do kościoła prawosławnego.

Podziały te przekładają się również na różnice kulturowe występujące między poszczególnymi społecznościami. Jeśli chodzi o muzykę, w miastach pozostawała ona pod silnym wpływem tureckim (gra na sazie – rodzaj fletu), natomiast na wsi niesie ona ze sobą wiele cech słowiańskich. Najpopularniejszym gatunkiem literackim w Bośni i Hercegowinie są epickie historie opowiadane przy akompaniamencie muzyki. Współcześni pisarze w swoich książkach skupiają się głównie na problematyce tożsamości narodowej i historii.  Najznakomitszym bośniackim pisarzem jest Ivo Andric, który jest serbskim katolikiem, laureatem literackiej Nagrody Nobla w 1961 roku za powieść historyczną „Most na Drinie”. Innym znanym pisarzem jest muzułmanin, który jednak uważa się za Serba – Mesa Selimovic. Z racji na niedawną historię tego kraju, traumę wojenną, wielu twórców koncentruje się w swych utworach na tematyce związanej z tymi wydarzeniami. Przykładem takiej literatury jest pamiętnik 12-letniej Zlaty Filipovic, która opisuje swoje życie w oblężonym Sarajewie.

Niezmiernie ciekawą częścią kultury Bośni są zwyczaje związane z etykietą, małżeństwem, rodziną, strojami czy statusem obu płci.

Znakiem rozpoznawczym Bośniaków jest ich serdeczność i gościnność. Są oni także bardzo wylewni jeśli chodzi o sposób przywitania, zarówno kobiety jak i mężczyźni spotykając się obdarzają się trzema pocałunkami w policzki. Wchodząc do muzułmańskiego domu należy pamiętać o ściągnięciu butów i założeniu pantofli. W kulturze tego kraju do dobrego tonu należy składanie sobie częstych wizyt. Gość winien obdarzyć gospodarza niewielkim upominkiem, za to gospodarz swojego gościa winien nakarmić i napoić.

Model rodzinny w Bośni i Hercegowinie jest niezwykle tradycyjny, najczęściej trzypokoleniowy. Jednak ta struktura została znacznie zachwiana w wyniku wojny. Wiele rodzin zostało rozdzielonych z powodu opowiedzenia się po którejś ze stron konfliktu. Warto tu wspomnieć, że przed wybuchem wojny aż 40% rodzin było mieszane pod względem etnicznym, obecnie tego typu przypadki są niezmiernie rzadkie. Pomimo występującej w tradycji muzułmańskiej poligamii, model ten nie obowiązuje w Bośni.

 Jednak status obojga płci jest jak najbardziej skorelowany z  tradycją religijną. W kraju tym panuje system patriarchalny, kobieta winna być podporządkowana mężczyźnie. Odstępstwem od zasad muzułmańskich są stroje jakie noszą mieszkańcy Bośni. Generalnie ubierają się w stylu zachodnim, jednak kobiety zakrywają głowy specjalnym chustami. Do tradycyjnych strojów serbskich i chorwackich należą czapki, białe koszule i wymyśle haftowane kamizelki.