Czego nie wolno przewozić przez granicę?

Podczas wczasów w Egipcie, Tunezji czy Maroku szturmujemy targi i bazary. Otoczeni przez nachalnych sprzedawców i naganiaczy ulegamy często presji, pośpiechowi, chęci przywiezienia pamiątki z egzotycznego wyjazdu…

Każdy, kto był w Kairze czy Tunisie, potwierdzi, że w wielkim hałasie i żywiole północnoafrykańskich bazarów czasem trudno zachować umiar i zdrowy rozsądek. Tymczasem może się zdarzyć, że niepozorna, mała figurka z kości słoniowej nie będzie nam przypominać cudownych wakacji na skraju Sahary, lecz koszmar celnej odprawy i tłumaczenie się przed policją (przewóz okazów chronionych lub wykonanych z nich rzeczy jest przestępstwem i grozi za nie kara pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat oraz obligatoryjna konfiskata). Fragmenty rafy koralowej to chyba najczęściej przywożona i konfiskowana przez polskich celników pamiątka z ciepłych krajów. Niejednemu turyście pozostawi smutne wspomnienia z wakacji w Egipcie, Tunezji, Turcji, a nawet Bułgarii. Koralowce to jamochłony, które tworzą kolonie w formie polipów, przytwierdzone do dna morskiego. Z ich wapiennych szkieletów powstaje rafa koralowa, będąca środowiskiem życia milionów gatunków bezkręgowców, ryb i roślin. Niestety, nawet najbardziej imponujący okaz koralowca tylko przez krótki czas emanuje paletą barw – po kilku dniach traci wszystkie kolory i staje się tylko wapiennym szkieletem. Nie warto ryzykować czy liczyć na pobłażliwość celników, wyposażonych zresztą w sprzęt prześwietlający bagaż. Tylko w zeszłym roku działania Służby Celnej doprowadziły do zatrzymania ponad 65 kg szkieletów koralowców rafotwórczych.

Celnicy często zabezpieczają także popularne muszle skrzydelnika olbrzymiego. Ślimak ten (Strombus gigas) ma okazałą perłowo-różową muszlę, ale tylko z jednej na 10 000 wydobyć można, cenniejszą od tahitańskiej – wspaniałą różową perłę. Na Karaibach mięso skrzydelnika uważane jest za afrodyzjak i jada się je od wieków, a konchy wykorzystuje jako rogi sygnałowe w żegludze i ceremoniach plemiennych. Przed wiekami muszle skrzydelników były środkiem płatniczym w zachodnich regionach Pacyfiku. Zanim indiańscy mieszkańcy Karaibów poznali żelazo, sporządzali z muszli skrzydelnika ostrza, noże, a nawet siekiery. Jako że mięso strombus gigasa jest świetną przynętą przy łowieniu ryb na wędkę,  populacja tych ślimaków znacznie spadła na Jamajce, Florida Keys i Bahamach.

W wielu krajach północnej Afryki kwitnie nielegalny handel towarami, do których produkcji wykorzystano zagrożone wyginięciem zwierzęta lub rośliny. Od wielu lat na całym świecie podejmowane są kampanie na rzecz ratowania ginących gatunków fauny i flory. Tzw. Konwencja Waszyngtońska (CITES) objęła ochroną prawną ponad 30 000 gatunków. Konwencję podpisała większość państw świata, w tym Polska. Na mocy prawa jakakolwiek forma handlu takimi wyrobami (a także – o czym warto pamiętać – niektórymi gatunkami żywych zwierząt) jest przestępstwem. Warto zapoznać się z obowiązującymi przepisami, zanim wybierzemy się na bazar. Jeśli nie jesteśmy pewni, czy oferowany towar pochodzi z legalnego źródła, zdecydowanie należy powstrzymać się od zakupu. Pamiętajmy, że w przypadku naruszenia przepisów do odpowiedzialności karnej może zostać pociągnięta również strona kupująca (można zostać oskarżonym o paserstwo). Przykładowo – wwiezienie do naszego kraju np. wyrobów ze skóry pytona grozi sankcją pozbawienia wolności do lat pięciu!

Na jakie jeszcze produkty zwracać szczególną uwagę? Nasza czujność powinna uaktywnić się między innymi przy stoiskach z wyrobami galanteryjnymi (torebki, paski, portfele). Nie wolno handlować przedmiotami wykonanymi ze skór krokodyli, zebr, dzikich kotów (także tygrysów i lwów), niektórych gatunków węży. Pod ścisłą ochroną są również niektóre gatunki gazeli, oryksy, hipopotamy, wiele gatunków małp.

Absolutnie nie powinno się kupować żywych zwierząt (nawet w sklepach sprawiających wrażenie profesjonalnych). W północnej Afryce bardzo często w nielegalnym obrocie znaleźć można egzotyczne jaszczurki, węże, ptaki czy kameleony. Ze względu na popularność i łatwość utrzymania przemyca się coraz więcej żywych żółwi morskich. Pamiętajmy, że w Polsce wwóz każdego egzemplarza egzotycznego zwierzęcia należy zgłosić odpowiednim służbom celnym i weterynaryjnym, wykazując jednocześnie źródło jego pochodzenia.

Podsumowując, z następujących regionów nie należy przywozić bez zezwolenia:

Z regionu Morza Śródziemnego:
– muszli skrzydelnika olbrzymiego i wyrobów z koralowców,
– koników morskich,
– wyrobów ze skorup żółwi (np. okulary lub grzebienie),
– kości słoniowej.

Z Afryki:
– wyrobów z kości słoniowej,
– wyrobów ze skór krokodyli i węży dusicieli,
– rogów nosorożców i wyrobów z nich wykonanych,
– sukulentów,
– koralowców,
– muszli przydaczni,
– wyrobów ze skorup żółwi morskich,
– żywych gadów i ptaków,
– skór zebr, dzikich kotów i antylop.

Z Azji:
– wyrobów z kości słoniowej,
– wyrobów ze skorup żółwi morskich,
– muszli przydaczni,
– wyrobów ze skóry krokodyli i węży,
– koralowców,
– motyli (Malezja),
– żywych i spreparowanych ptaków,
– storczyków (Tajlandia),
– produktów tradycyjnej medycyny chińskiej (zawierających części tygrysa, róg nosorożca, wyciągi z woreczków żółciowych niedźwiedzia lub piżmo),
– kości hipopotamów,
– wyrobów (np. szali) z wełny z antylopy tybetańskiej Chiru; szale szahtusz zrobione są z tej nielegalnej, bardzo delikatnej tkaniny, dla której zabija się tybetańskie antylopy Chiru [cziru].

Z Ameryki Północnej:
– produktów ze skór krokodyli,
– żywych gadów,
– produktów ze skór i kości ssaków morskich (walenie, morsy),
– piór dzikich ptaków,
– muszli przydaczni,
– wyrobów z niedźwiedzich skór i kości.

Z Ameryki Południowej:
– żywych papug,
– pamiątek wykonanych z piór dzikich ptaków,
– produktów ze skór krokodyli,
– produktów wykonanych ze skorup żółwi morskich (np. instrumenty muzyczne, okulary),
– pająków ptaszników,
– kaktusów i storczyków,
– muszli przydaczni i ślimaków (skrzydelnik olbrzymi),
– biżuterii i innych wyrobów z koralowców.

Z Australii:
– muszli przydaczni i ślimaków,
– okazów dzikiej fauny,
– koralowców.